هفته جهاني اطلاع رساني تيروييد از تاريخ 4 لغايت 10 خرداد ماه))))

كم كاري تيروئيد نوزادان

تيروئيد چيست و چه كاري انجام ميدهد ؟

تيروئيد غده كوچكي است كه در جلو گردن قرار دارد. وظيفه اصلي اين غده توليد و ترشح هورموني به نام تيروكسين در بدن است كه اين هورمون اثرات مهمي در سوخت و ساز سلولهاي مختلف و رشد بدن دارد اثرات اين هورمون در رشد و تكامل مغز بسيار مهم و ضروري است. در صورتي كه به هر دليلي اين هورمون در بدن توليد نشود، يا توليد آن كم يا بشكل غيرطبيعي باشد، عوارض مختلفي در بدن پديدار ميگردد، اين عوارض در سنين مختلف متفاوت هستند. توليد بيش از حد اين هورمون نيز سبب بيماري مي شود.

كم كاري تيروئيد نوزادان :

به مواردي از كم كاري تيروئيد گفته مي شود كه قبل از تولد و يا در زمان تولد وجود داشته باشد

كم كاري تيروئيد نوزادان يك بيماري است كه معمولا بدون علامت بوده و در روز هاي اول بعد از تولد بندرت تشخيص داده مي شود. به طوري كه تنها تعداد كمي از نوزادان در ماه اول زندگي شناسايي مي شوند . بنابر اين نوزاد مبتلا تشخيص داده نمي شود. و به علت اين كم كاري غده تيروئيد، عوارضي براي نوزاد ايجاد خواهد شد.

رشد و تكامل مغز تا حدود 3 سالگي ادامه دارد، با توجه به تاثير هورمون غده تيروئيد كم كاري تيروئيد نوزادان باعث عوارض جبران ناپذيري بر رشد و تكامل مغز و اعصاب مركزي ميشود. رشد طولي و قد نوزاد نيز تحت تاثير اين بيماري قرار گرفته و كند خواهد شد در نتيجه اين بيماري با عوارضي نظير عقب ماندگي ذهني،  كوتاهي قد،  ناشنوايي،  لالي ،  بعضي از بيماريهاي مغزي و عصبي همراه است. با توجه به اينكه اين عوارض در صورت عدم تشخيص زودرس و عدم شروع درمان بموقع جبران ناپذير هستند، غربالگري نوزادان در سنين 5-3 روز بعد از تولد از اهميت بسيار زيادي برخوردار است، درمان به موقع و صحيح از بروز عوارض اين بيماري جلوگيري مي كند.

علت بيماري چيست؟

هرگاه به هر دليلي غده تيروئيد نوزاد قادر به توليد هورمون تيروئيد (تيروكسين) به اندازه كافي نباشد يا هورمون تيروئيد در بدن بدرستي فعاليت نكند كم كاري تيروئيد اتفاق مي افتد.علت اصلي بروز كم كاري تيروئيد نوزادان ناشناخته است، اما كمبود يد و ازدواجهاي فاميلي از عوامل مؤثر به شمار مي روند

غربالگري كم كاري تيروئيد نوزادان:

كم كاري تيروئيد نوزادان شايعترين علت قابل پيشگيري عقب ماندگي ذهني نوزدان مي باشد ،در زماني كه عقب ماندگي ظاهر مي شود درمان بي فايده است اما در موقع تولد به راحتي با يك آزمايش ساده در روز سوم تا پنجم بعد از تولد قابل شناسايي مي باشد توجه داشته باشيم منظور از روز سوم 72 ساعت پس از تولد نوزاد است .اين آزمايش با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پاي نوزاد در مراكز بهداشتي درماني انجام مي شود. اين نمونه گيري ساده، بي خطر و به حدي كم درد است كه گاه حتي نوزاد از خواب بيدار نمي شود. بيماري هاي مثل سرما خوردگي، تب ناشي از تزريق واكسن و... كه منجر به بستري شدن در بيمارستان نمي شود، مانع از انجام نمونه گيري نمي شوند.جهت نمونه گيري نياز به ناشتا بودن نوزاد نيست. در واقع هيچگونه آمادگي خاصي براي انجام آزمايش غربالگري وجود ندارد.  در عمل ديده شده است كه وقتي نوزاد تازه شير خورده و سير است نمونه گيري راحت تر انجام شده و پاشنه پا بهتر خون مي دهد. نتيجه اين آزمايش ۴۸ ساعت بعد از نمونه گيري مشخص شده و در صورت مثبت بودن جواب آزمايش كف پا بلافاصله نوزاد جهت اقدامات بعدي فراخوان ميشود

در بعضي نوزادان لازم است يك هفته پس از نمونه گيري اوليه مجددا نمونه گيري از پاشنه پا انجام شود. دلايل نمونه گيري مجدد عبارتند از :

v    نوزادان نارس

v    نوزادان با وزن كمتر از 2500 گرم

v    نوزادان با وزن بيش از 4000 گرم

v    دو قلوها يا چند قلو ها

v    نوزاداني كه سابقه بستري در بيمارستان دارند

v    نوزاداني كه داروهاي خاص مانند دوپامين مصرف مي نمايند

v    نوزادان با سابقه دريافت يا تعويض خون دارند

آزمايش تاييد تشخيص :

مثبت شدن آزمايش غربالگري (نمونه پاشنه پا) نشان ميدهد كه ممكن است اين نوزاد مبتلا به بيماري كم كاري تيروئيد باشد و بايستي آزمايش تكميلي  با استفاده از خون وريدي انجام شود كه تشخيص را قطعي كند و اگر نوزاد بيمار تشخيص داده شد جهت درمان و مراقبت به پزشك معالج معرفي مي گردد  يادمان باشد هرگونه تاخير در درمان بيماري از ضريب هوشي و سلامتي نوزادان خواهد كاست .

زمان در جلوگيري از عقب ماندگي ذهني نوزادان مبتلا به كم كاري مادرزادي تيروئيد از طلا باارزش تر است.

معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي  لرستان                  

                                         ميترا آقاميرزايي كارشناس بيماريهاي غير واگير