بيماري انسدادي مزمن ريه(COPD)

بيماريهاي مزمن تنفسي (CRD_S ) Chronic Respiratory Diseases شامل آسم و بيماري مزمن انسدادي ريه (COPD ) مي باشند كه جزو 5 بيماري اصلي غير واگير بوده و سومين علت مرگ و مير درسطح جهان مي باشد.

بيماري انسدادي مزمن ريه (COPD )Chronic Obstructive Pulmonary Diseaseيكي از مهم ترين علل مرگ و مير و از معضلات اصلي سيستم هاي بهداشتي درماني در جوامع امروزي به شمار مي آيد.طبق گزارش سازمان جهاني بهداشت  در حال حاضر 384 ميليون نفر در جهان گرفتار بيماري انسدادي مزمن ريه (COPD ) هستند و بيش از 3 ميليون نفر در سال بر اثر ابتلا به اين بيماري جان خود را از دست مي دهند.

تعريف بيماري:

بيماري انسدادي مزمن ريهCOPDبه انسداد برگشت ناپذيرمجاري هوايي كه بامحدوديت پيشرونده،تدريجي و برگشت ناپذيرجريان هواي ريوي همراه است گفته ميشود. هرچنداين بيماري درصورت درمان هم بطوركامل برگشت پذيرنيست امايك بيماري قابل پيشگيري وكنترل است.

علل بيماري:

مهمترين عامل خطر ابتلا به COPD در80% موارد مصرف دخانيات (مثل سيگار، قليان،سيگار برگ و پيپ)مي باشد. تماس هاي شغلي خاص مثل كار در معادن و صنايع نساجي، آلودگي هوا (در داخل خانه به علت تماس با سوخت هاي فسيلي و يا خارج از خانه به علت آلودگي مناطق شهري) و تماس غيرفعال با سيگار (قرار گرفتن در معرض دودسيگار ، قليان،...ديگران) نيز به عنوان ساير علل بيماري مطرح استاگر زمينه ژنتيكي فراهم باشد تماس طولاني مدت با اين عوامل منجر به COPD خواهد شد.

پاتوژنزبيماري:

تماس با عوامل ايجاد كننده بيماري به ويژه سيگار باعث فعال شدن سلول هاي التهابي در مجاري هوايي مي شود. نكته قابل توجه اينكه اگر بيماري آغاز شود، حتي با ترك سيگار نيز فعاليت هاي التهابي ايجاد شده توسط سلول هاي التهابي ادامه خواهد داشت.

علائم بيماري:

•         سرفه : در بسياري از موارد اولين علامت بيماري سرفه مزمن است ، كه به ويژه در فصل سرد سال تشديد مي شود. در اين بيماران هرچند سرفه معمولا با خلط همراه است اما ممكن است سرفه خشك باشد، سرفه ممكن است صبحگاهي باشد.

•         خلط:هر الگوي توليد خلط مزمــن ميتواند بيماري COPD را مطرح كند. خلط مي تواند سفيد و يا غليظ باشد، صبحگاهي و يا در طول روز باشد. در دوره هاي تشديد بيماري معمولا خلط افزايش يافته و غليظ ميشود.

•         تنگي نفس: با پيشرفت بيماري معمولا تنگي نفس بروز مي كند، اين تنگي نفس در ابتدا در فعاليت ايجاد مي شود و در حالت استراحت از بين مي رود، اما با گذر زمان و پيشرفت بيماري در استراحت هم فرد از تنگي نفس رنج خواهد برد.

درمان:

هربيماري بالاي 40سال كه سابقه تماس با عوامل خطر (مصرف دخانيات، گردو غبار...)راداشته و با يكي از علايم سرفه، خلط و يا تنگي نفس مزمن مراجعه كند بايد از نظر بيماري COPD مورد ارزيابي قرارگيرد. اگر بيمار علايم باليني منطبق با بيماري دارد و شرح حال تماس با عوامل خطر را نيز ذكر مي كند، احتمال بالينيCOPD بالا خواهد بود و براي تشخيص قطعي COPD لازم است اسپيرومتري انجام شود.

اقدامات مراقبت يپيشگيرانه:

•         در مراقبت هاي پيشگيرانه ، تمركز بر اجتناب از تماس با مواد محرك تشديد كننده COPD مي باشد. پرهيز از مواجهه با مواد محرك علاوه بر آن كه موجب پيشگيري از ابتلا به بيماري مي شود. دربيماران مبتلا باعث كاهش علائم بيمار و كاهش پيشرفت بيماري مي گردد.معمول ترين اين مواد، دود ناشي از انواع مواد دخاني مصرف شده توسط فرد،قرار گرفتن در معرض دود دخانيات ساير افراد ،دود و بخارات شيميايي موجود در محيط كار، آلودگي هواي داخل منزل (دود ناشي از پخت و پز با سوخت هاي فسيلي وچوب)، آلودگي هواي محيط هاي بازو عفونت مي باشد.

•         ترك دخانيات مهمترين روش مداخله اي جهت پيشگيري از بروزو همچنين كاهش پيشرفت بيماريCOPDميباشد.بيمار بايستي درهرنوبت ويزيت بهتركدخانيات تشويق گردد.لازم است بيماران از قرارگرفتن درمعرض دود دخانيات سايرافراد اجتناب كنند.

•         تقريبا19%ازمواردبيماريCOPDبه علت تماس بامواد محرك تنفسي وگردوغبارشغلي ايجاد ميگردد. بنابراين اجتناب از دود وگردو غبارصنعتي توصيه ميگردد.

•         لازم است بيماران مبتلا به COPD شاخص هاي آلودگي هوا را پيگيري و در موارد بالا بودن اين شاخص ها از خروج از منزل اجتناب نمايند. حضور در منزل از زمان آلودگي هوا علائم بيماري را كاهش مي دهد. در بيماران COPD موارد ويزيت اورژانس در زمان آلودگي هوا افزايش مي يابد. همچنين به بيماران توصيه مي گردد جهت جلوگيري از آلودگي داخل منزل از بكار گرفتن سوخت هاي بيولوژيك مانند چوب، فضولات و زباله اجتناب نمايند. استفاده از اين مواد براي پخت و پز و گرمايش مي تواند عامل خطر مهمي براي ابتلا به COPD و تشديد علايم آن در كشورهاي در حال توسعه باشد.